KONGO AKADEMIA / lisolo : TOLOBELA EKOLO KONGO UTA EBANDELA

05 mars 2025

TOYEKOLA  MOKILI YA KONGO

ekomami na LEOBANEM

#NKOMBO KONGO 

-Kongo oyo toyebi mpe tokolobela mbala na mbala,  esengeli na biso penza koyeba yango malamu soki euta wapi pe ekelamaki  lolenge kani.

Na ntina ena  tokolanda na bokebi penza maye  moko moluki ya lisolo to historien Ndaywel è Nziem akoloba mpo na yango kati ya buku na ye  « Kongo uta ebandeli tii na lelo »

Ye  akolimbola biso   ndenge tokoma na bendele na  egangeli to mokano na biso  (devise) . Mpo na ye nkombo Kongo ekouta na makambo mibale ya liboso  -na bokonzi ya kala ya nkombo Kongo (to royaume Kongo) , ya mibale -pe na ebengeli ya ebale Kongo . Mabele maye  mayaki kokoma   uta mokolo mwa yambo ya sanza ya sambo ya mobu 1885 ekolo  penza  lolenge toyebeli yango. Tii  na  lelo ata  ezali kaka  bongo, ata lolenge nkombo eye ezuaki bankombo misusu kati ya lisolo ya ekolo eye mpe suka suka eyaki  kokoma  esika bato bafandi elongo na mabele moko , bango oyo nde bayebani bo  bayimboka-Kongo. Nzoka bankoko babandaki kokonza mabele  oyo wana  uta mibu ata nkoto tii ekoma ekolo ya misato na Afrika  na bonene sima ya ekolo Sudan na Algeria  oyo toyebi.

 BENDELE  YA KONGO 

Bendele  na yango « -mayi -ya- mbu- na- monzoto -ya -wolo- nà- loboko- ya- mwasi  -na - ndelo - moko -ya -motane -ekambemi  - epai na epai na ndelo ya motane söo oyo  emokatisi »   euti penza na bonkama (siècle) ya  zomi na libwa. Lisolo na yango,  yango oyo:  

Ezali nde likwa (héritage)  euti na :

-Elili  ya montango ya yambo (1) -1877: « bendele  ya  langi mayi -ya- mbu -na -myoto- ya- wolo »  oyo endimamaki na mobu 1877 na lisanga ya  lingomba ya baye  bazalaki koluka kokonza mokili ya Afrika na nkombo na bango ya « Association internationale africaine » (AIA)  . Yango , lisanga to Commission internationale  ena  nde eyaki  kokelama na bokutani ya  « bayemi ntaka ya mokili »   (to géographes)  na mobu *1876 na Ndakomokonzi (Palais)  ya engumba Bruxelles na ekolo Belgique

Awa   nde penza ebandeli ya  makambo ya Leopolo ya babale.  Lokola ,Leopolo ya babale azalaki Mokambi  ya  ekolo Belgique  , azalaki pe   mokambi  ya likita  lina. Yango uta ebandeli ya masolo  ma bango  ayebisaki litkanisi na ye ya motuya ‘te bakela  bendele moko oyo ekokesene na oyo ya Belgique mpe  ata ya ekolo mosusu  mpo lingomba na ye wana etikàla penza lingomba ekonzami ata na ekolo moko te . Yango bendele ena ya mayi ya mbu na minzoto ya wolo  ekoki kouta na  bendele ya kala ya bato ya ngele (sudistes)  ya Amerika  o ntango ya bitumba na bango ya bokabwani na ekolo  (guerre de Sécession) ya baye ya likolo (nordistes ). Bendele  oyo nde bapikaki  yango o bisika binso bazuaki mabele pe bakelaki esika ya mimbongo to comptoir na bango na nzela ya mayi ya ebale ya KOngo to mpe na miluka na yango. Mpe ezali bendele ena nde bapikaki yango na mboka Vivi , mboka mokonzi ya yambo, o mokolo mwa yambo ya sanza ya sambo  ya mobu 1885 mpo na milulu ya kotalisa ete ekolo ya sika ebandi  o  mabele  ya Kongo. 

Uta wana bendele ena ebongwana penza te . 

-Elili ya montango ya babale(2) :-  1960-1963 :  na bendele ena , monzoto ezali lisusu moko te , kasi  ekomi motoba mpo na kotalisa montango ya bituka.   

-Elili ya montango ya isato (3)-Na mobu 1963-1964-1966 , tango basali bokaboli ya sika mpe bituka misusu bibakisami ,batikaki likambo ya kotiaka minzoto. Kasi liboso monzoto moko ya moke etiamaki mpe sima  bayaki kotia  moko ya monene . Mpe  mpe na esika na yango batie ndelo moko ya monene ya motane  mpo na  kotalisa makila ya baye bakufaki mpo na ekolo , mpe ngambo na ngambo bakangisi  ndelo ena  ya motane sôo   .

-Elili ya montango ya inei (4)-1971-1997 - bendele ya mayi ya pondu   na loboko esimbi mololi kati ya libungutulu ya motane söo , bendele eye endimamaki na mobu 1990 tango   ya MPR ya Mobutu. 

-Elili ya montango ya itano (5):  -1997-2006 bendele  tango ya Laurent Désiré  Kabila, ye  azongisi « démocratique «  na nkombo république 

-Elili ya montango ya motoba (6): - 2006: bazongisi bendele ya eleko ya kala (1964_1966) kasi babongoli kaka langi ya mayi ya mbu .

#MOKANO  YA EKOLO (devise)

Mokano ya Kongo   ya lelo ezali « Bosembo, Kimya, Mosala » Yango nde eyaki na mobu 1964 kokitana na oyo ya liboso ezalaki « Mosala na Ntombwa  » ya lingomba «  Etat indépendant du Congo » ya Leopolo ya babale oyo ezalaki kokende nzela  moko na mokano ya ekolo Belgique « L’Union fait la force »na eleko nyoso ya *bombulamatari (colonisation) ya  Kongo . Na eleko ena kaka mokano ete " Mosala "  nde ezalaki likolo . "Bosembo na Kimya" eyei nde kobakisama na sima . 

#LOYEMBO YA LOKUMU (hymne national)       

1960: Loyembo ya  lokumu ya yambo  oyo bayembaki yango sima ya mokolo ya bozui bonsomi ya ekolo nde « Debout Congolais » oyo ekomamaki  se na mobu 1960 na sango (jésuite) Simon -Pierre Boka na lisungi ya  Joseph Lutumba. Nzoka na Katanga  na eleko ya mobulu ya bokati ekolo eteni eteni (to sécession)bango basalaki ya bango loyembo nkombo « la katangaise »,loyembo ekomamaki na Joseph Kiwele  

1971-1996: Loyembo ya Zaïre ezalaki « La Zaïroise », ekomamaki kaka na sango (jésuite) Simon -Pierre Boka na Joseph Lutumba .

tala ntina mpe lisolo ya nkombo na bendele na mokano ya ekolo na loyembo ya lokumu. 

Yango lelo uta Laurent Désiré Kabila ,,tozali kaka na loyembo ya eleko ya bozui bonsomi  too "Telema mwana mboka Kongo"!  

• Bokoki kozua biso na nzela ya bisika biye totieli bino awa.
• *whatsapp : +33 7 51 24 38 92  /whatsapp:  + 243 978 449 726 /  
• E-mail : kongochannel53@gmail.com. /  abalawigide@gmail.com
• Mpo na baye bakolinga kosunga  mosala moye ya litomba   , bakoki kotinda lisungi na bango na   nzela eye:
• Paypal kongochannel53@gmail.com
• MATONDI NA BINO BANSO !!!

https://lessentielrdc.com https://radio-l-essentiel-rdc.websiteradio.co

Commentaires(0)